Từ bác sĩ trở thành nhà phát minh máy lạnh ( Điều Hòa)

John Gorrie

 Tiến sĩ John B. Gorrie (3 tháng 10 năm 1803 – 29 tháng 6 năm 1855) là một bác sĩ, nhà khoa học, nhà phát minh cơ học làm mát và nhà nhân đạo người Mỹ.

Sinh ra trên đảo Nevis thuộc quần đảo Leeward của Tây Ấn với cha mẹ là người Scotland vào ngày 3 tháng 10 năm 1803, ông trải qua thời thơ ấu ở Nam Carolina . Ông được đào tạo y khoa tại Trường Cao đẳng Y sĩ và Bác sĩ phẫu thuật của Quận Tây New York ở Fairfield, New York .

Năm 1833, ông chuyển đến Apalachicola, Florida , một thành phố cảng trên bờ Vịnh. Ngoài việc là bác sĩ nội trú tại hai bệnh viện, Gorrie còn hoạt động tích cực trong cộng đồng. Tại nhiều thời điểm, ông từng là thành viên hội đồng, Hiệu trưởng Bưu điện, Chủ tịch Chi nhánh Apalachicola của Ngân hàng Pensacola, Thư ký của Masonic Lodge, và là một trong những người sáng lập Nhà thờ Trinity Episcopal .

Nghiên cứu y tế

Nghiên cứu y tế của Tiến sĩ Gorrie liên quan đến việc nghiên cứu các bệnh nhiệt đới. Vào thời điểm đó, giả thuyết cho rằng không khí xấu – mal-aria – gây ra bệnh tật ( bệnh sốt vàng) là một giả thuyết phổ biến và dựa trên lý thuyết này, ông đã thúc giục việc thoát nước các đầm lầy và làm mát các phòng bệnh. Vì vậy, ông làm lạnh các phòng bằng đá trong một cái chậu treo trên trần nhà. Không khí mát, nặng hơn, chảy xuống khắp bệnh nhân và qua một khe hở gần sàn nhà. theo vậy Gorrie sử dụng chiếc tủ lạnh của mình [thiết bị có thể tạo ra băng] để làm mát cho các bệnh nhân bị bệnh sốt vàng (yellow fever) tại một bệnh viện ở Florida (Mỹ).

Máy làm mát nhân tạo ( Tiền đề cho những phát minh máy lạnh hiện đại )

Vì cần phải vận chuyển băng bằng thuyền từ các hồ phía bắc, Gorrie đã thử nghiệm làm băng nhân tạo bằng phát minh của mình.

 

Sau năm 1845, Gorrie từ bỏ việc hành nghề y để theo đuổi các sản phẩm điện lạnh. Vào ngày 6 tháng 5 năm 1851, Gorrie được cấp bằng sáng chế số 8080 cho một chiếc máy làm đá. Mô hình ban đầu của chiếc máy này và các bài báo khoa học mà ông đã viết là tại Viện Smithsonian . Năm 1835, bằng sáng chế cho “Thiết bị và phương tiện sản xuất nước đá và chất lỏng làm mát” đã được cấp ở Anh và Scotland cho nhà phát minh người Mỹ sinh ra là Jacob Perkins , người được biết đến là “cha đẻ của tủ lạnh”.

Ông trở thành người tiên phong trong lĩnh vực điều hòa không khí và điện lạnh bằng các phát minh của mình. Tiến sĩ Gorrie nhận bằng sáng chế đầu tiên của Hoa Kỳ về cơ điện lạnh (Năm 1851). Nghèo khó, Gorrie tìm cách quyên góp tiền để chế tạo chiếc máy của mình, nhưng việc kinh doanh thất bại khi đối tác của ông qua đời. Nhục nhã trước những lời chỉ trích, tài chính bị hủy hoại và sức khỏe suy sụp, Gorrie  chết ẩn dật vào ngày 29 tháng 6 năm 1855. Ông được chôn cất tại Nghĩa trang Magnolia.

 

Kể từ đó, các nhà phát minh khác trên khắp thế giới đã cải tiến kỹ thuật hiện có và tiếp tục phát triển những kỹ thuật mới để làm lạnh.

 Năm 1859, Carré phát minh ra máy lạnh hấp thụ NH3/ H2O đầu tiên. Bắt đầu từ những năm 1860 ở Pháp F.Carré đã đưa ra những ý tưởng về điều hòa không khí cho các phòng ở và đặc biệt cho các nhà hát.

Năm 1884, tầu hỏa sử dụng điều hòa không khí đầu tiên khánh thành chạy trên tuyến đường Baltimore-Ohio.

Năm 1894, công ty Line đã xây dựng một hệ thống điều hòa không khí bằng máy lạnh ammoniac dùng để làm lạnh và khử ẩm không khí trong mùa hè. Dàn lạnh đặt trên trần nhà, không khí lạnh đối lưu tự nhiên từ trên đi xuống phía dưới do mật độ lớn hơn, máy lạnh đặt dưới tầng hầm. Và đến năm 1895 thì Line đã chế tạo được máy hóa lỏng không khí đầu tiên.

Năm 1901, một công trình khống chế nhiệt độ dưới 28oC với độ ẩm thích hợp cho phòng hòa nhạc ở Monte Carlo được khánh thành. Không khí được đưa qua buồng phun nước với nhiệt độ 10oC rồi cấp vào phòng. Năm 1904, trạm điện thoại ở Hamburg được duy trì nhiệt độ mùa hè dưới 23oC và độ ẩm 70%.

Năm 1910 công ty Borsing xây dựng các hệ thống điều hòa không khí ở Koeln và Rio de Janeiro. Các công trình này chủ yếu mới là các chế độ nhiệt, chưa đạt được sự hoàn thiện và đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật cần thiết. Nhưng cũng từ lúc này bắt đầu hình thành hai xu hướng cơ bản là điều hòa tiện nghi cho các phòng ở và điều hòa công nghệ  phục vụ các nhu cầu sản xuất.

Năm 1911, Carrier đã đặt nền móng đầu tiên cho kỹ thuật điều hòa không khí. Ông là người đã đưa ra định nghĩa điều hòa không khí là sự kết hợp sưởi ấm, hút ẩm, lọc và rửa không khí, tự động duy trì khống chế trạng thái không khí không đổi phục vụ cho mọi yêu cầu tiện nghi và công nghệ.

Nguồn: en.wikipedia.org & tinhte.vn